ارده چیست؟
ارده، یکی از مواد اصلی تشکیل دهنده‌ی غذاهای مردم خاورمیانه و مدیترانه، نوعی خمیر حاصل از دانه‌ی کوبیده شده‌ی کنجد است. دانه‌ی کنجد همان دانه‌ی گیاه کنجد است؛ گیاه کنجد تنها یکی از ۴۰ گونه‌ی گیاهی متعلق به خانواده‌ی کنجدیان است. ارده به مدت هزاران سال در شمال آفریقا، یونان، ایران، ترکیه، و عراق از محبوبیت بالایی برخوردار است، و هم‌چنان به عنوان یکی از اجزای اصلی غذاهایی مانند حمص، بابا گانوش، حلوا و همچنین به تنهایی به عنوان سس استفاده میشود. در حقیقت خود به تنهایی یک ماده غذایی کامل برای هر وعده غذایی بویژه صبحانه است. فاقد هر گونه افزودنی، اعم از شیمیایی و غیرشیمیایی است و به عبارتی صددرصد طبیعی است. ماده اصلی و تنها ماده تشکیل دهنده آن کنجد است. در واقع مایعی است که از کنجد نرم پوست کنده بریان و نرم کوبیده تهیه شده و روغن آن جدا نشده باشد.
بیش از ۴۰۰۰ سال پیش، نام ارده در متون باستانی متعلق به نواحی رودخانه‌های دجله و فرات، و همچنین توسط تاریخ‌نویسانی مانند هرودوت برده شده است؛ وی داستان‌هایی را درباره‌ی مصرف ارده توسط خانواده‌ی سلطنتی بیان کرده است؛ و به عنوان یک ماده‌ی غذایی شناخته می‌شد که سزاوار خدایان است.
ارزش غذایی و فواید ارده
از ارزش غذایی و فواید ارده هرچه بگوییم کم است، این محصول دارای:
۱. ویتامین های آ: که باعث افزایش رشد در کودکان، تقویت سیستم ایمنی بدن، بهبود بینایی و… می شود.
۲. ویتامین های گروه ب: که برای کاهش استرس، افزایش سلامت پوست و… مفید است.
۳. کلسیم: که باعث استحکام استخوان ها و کاهش بی خوابی می شود.
۴. منیزیم: که برای کنترل فشار خون، کنترل میزان قند در بیماران دیابتی و… مفید است.
۵. آهن: ترکیب شیره انگور و ارده را میتوان جایگزین بسیار مناسبی برای قرص های آهن دانست.
۶. اسید فولیک: چون بدن نمی تواند اسید فولیک مورد نیاز خود را تامین کند مصرف مواد غذایی حاوی اسید فولیک بسیار ضروری است.
۷. فسفر: که باعث کمک به رشد و ترمیم بدن، افزایش ضریب هوشی، کاهش درد مفاصل و… می شود.
خواص ارده از نظر طب قدیم
مزاج گرم و تر دارد و مصرف آن برای گرم مزاجان همراه با عسل توصیه میشود. مصلح آن سرکه و عسل است. ارده و شیره هر دو گرمی هستند و آب روی آتش برای خلاص شدن از رطوبت سردی خوردن. همچنین به شدت سنگین و دیر هضم میباشد و باعث کاهش اشتها میشود و فرد احساس سیری بیشتری میکند. خاصیت اصلی ارده انرژی زا بودن آن است و برای فصل زمستان که بدن به انرژی بیشتری برای گرم کردن خود احتیاج دارد ، بهترین غذا محسوب می شود.
دانه ی کنجد متفق القول اید که مغذی و نرم کننده است. برای نرم کردن سینه مفید است و ملین و مسهل است. ارده و شیره یک چاق کننده و تقویت کننده نیروی جنسی بوده و دیر هضم می باشد. منضج دمل ها و زخم های چرکی و تسکین دهنده درد، گرمی و خشکی عضو می باشد.
از کنجد و ارده در درمان اختلالات کبد و کلیه استفاده می شود و برای درمان استخوان درد و درد مفاصل هم مفید است. به دلیل تحرک بالای کودکان، مصرف ارده و حلواارده در وعده صبحانه، علاوه بر رساندن انرژی لازم به آنها، باعث تقویت حافظه شان هم می شود. شیره انگور هم درست مانند خود انگور مقدار قابل توجهی ویتامین «آ»، «ب»و «ث» دارد و در ضمن ضدنفخ هم هست.
ارده، به کنجد خمیرشده گفته میشود. برای تهیه آن، ابتدا دانه‌های کنجد را پس از جمع‌آوری، خیس می‌کنند تا پوسته سیاه یا قهوه‌ای رنگ و نازک آن به راحتی جدا شود. سپس دانه‌های سفیدرنگ و پوست‌کنده کنجد را با آسیاب له می‌کنند و خمیر نسبتا شلی به‌دست می‌آورند که به این خمیر، ارده می‌گویند.
▪ دلیل شل‌بودن خمیرکنجد یا همان ارده خالص چیست؟
کنجد جزو دانه‌های چرب و دارای روغن فراوان است. وقتی آن را برای تهیه ارده له می‌کنیم، روغنش هم جدا میشود و همین امر، دلیل شل‌بودن خمیرکنجد است.
▪ یعنی به ارده هیچ افزودنی خاصی مانند شکر اضافه نمی‌شود؟
نه. به همین‌دلیل هم طعم خالص و اصیل آن، کمی گس و تلخ است.
▪ پس دلیل مصرف ارده همراه با شیره یا خرما، همین طعم تلخ و گس آن است؟
دقیقا همین‌طور است. در گذشته به‌دلیل نبودن شکر، مصرف ارده شیره، رواج بیشتری میان مردم داشت. ارده‌شیره معمولا ترکیبی از خمیرکنجد و شیره‌انگور بود. برخی افراد هم آن را با خرما یا شیره‌خرما مصرف می‌کردند. اگر ارده با شیره‌انگور، شیره‌خرما یا خود خرما مصرف شود، هم طعم‌شیرین‌تر و مطلوب‌تری پیدا میکند و هم انرژی بیشتری به بدن می‌رساند بنابراین اگر بتوانیم این خوراکی را گاهی در وعده صبحانه بگنجانیم، می‌توانیم از دریافت انرژی و موادمغذی کافی مطمئن شویم.
نحوه مصرف ارده
این محصول خود به تنهایی یک مادهٔ غذایی کامل برای هر وعده غذایی به ویژه صبحانه است. آن را به طرق مختلفی میتوان مصرف نمود. میتوان آن را بصورت خالص و بدون هیچگونه افزودنی با نان مصرف کرد یا مواد شیرینی از قبیل: عسل، شیره اعم از شیره نبات، خرما، انگور و مربا به آن اضافه نمود. میزان افزودنی بسته به ذایقه افراد متفاوت است.
